Oyunlaştırma’da Boğa Boynuzu Tuzağı ve sürdürülebilir ölçümleme
Türkiye’nin en çok oyuncuya ulaşılmış ve belki de oyunlaştırmanın ‘jenerik markası’ olma yolunda yani “oyunlaştırma, hani şu yemeksepetinin muhtarlık oyunu gibi” kelimelerini bize hep söyleten “Lezzet Muhtarlık” gamification projesidir. Bu proje hakkında bir kaç analiz yapma zamanı geldiğini Yemeksepeti’nin aşağıdaki 20.yıl videosunu izleyince karar verdim. Koskoca 20 yıl boyunca yapılanları özetlerken yine müşteri tarafında ilk başvurulan argüman “muhtarlık” ve “puanlama” olmuş.
Her sunumumda ilettiğim gibi aslında yemeksepeti’nin JOKER sistemiyle yaptığı kurgu aslında oyunlaştırma ruhuna daha uygun, oyunlaştırma diye yapılan, büyük resime hizmet etmeyen anlamsız puan ve rozetler oyunlaştırmanın raporlama altyapısı olabilir.
Yemeksepeti portaline girdiğinizde “Profilim” sayfasında sizi Zümrüt,Altın gibi seviyelerle karşılayan ve her siparişinizde size puan ve rozetler veren basit bir oyunlaştırma sistemi karşılıyor. Burada kendi mahallenizdeki diğer oyuncuların açık isimlerini kapatarak siparişlerini ve bir sıralamada da puanlarını görebiliyorsunuz.
Yemeksepetinde 2015 yılında ilk yayınlandığından beri en çok sevilen rozetlerinden bazılarını sizler için sıralayalım:
Mahalleyi Doyurdum: Oyun başlangıcından itibaren 50 sipariş verdiğinizde bu rozeti kazanabilirsiniz. Bu rozet için hangi mutfakları tercih ettiğinizin önemi yoktur.
Üçlük: Aynı gün içerisinde üç farklı öğünde yemek sipariş edenlere verilen bu rozet dışarıdan yemek sevenlerin çok hızlı bir şekilde kazanabileceği ödül anlamına geliyor.
Bi’ Buçuk: Kebap & Türk mutfağından verilen 10 siparişte kazanabileceğiniz bu rozet Yemek Sepeti Muhtar Oyununun en özel rozetlerindendir.
Dünya Vatandaşı: Siparişlerinizde 10 farklı mutfağı tercih ettiğinizde dünya vatandaşı rozetini kazanabilirsiniz.
Süperstar: 30 günde toplam 60 sipariş verenler Süperstar rozetini kazanabilmektedir.
Kristof Kolomb: Kristof Kolomb gibi bir gezginseniz ve toplamda 25 farklı restorandan sipariş verdiyseniz bu rozeti kazanmanız oldukça kısa sürecektir.
Göçebe: Üç farklı şehirden sipariş verdiğinizde bu rozet sizlerin olur.
Erkenci: Sabah 07.00 ila 11.00 arasında 5 farklı sipariş verdiğinizde gerçekten de erkenci olduğunuzu kanıtlayacak ve bu rozete sahip olacaksınız.
Gece Kuşu: Gece 22.00 ila sabah 07.00 arasında 5 sipariş verdiğinizde Gece Kuşu olmaya hak kazanırsınız.
Oyunlaştırma sistemini devreye aldıktan kısa bir süre sonra CHIP Youtube kanalında oldukça detaylı bir sohbette şirketin pazarlamadan sorumlu genel müdür yardımcısı projeyi geliştirirken karşılaştıkları özellikle yerel bir teknoloji partner bulamayışlarını, global bir partnerin de bu kadar karmaşık kurguda olmasa da sanırım talep miktarından dolayı projede destek veremeyişini anlattığı bir video var. Burada ‘muhtarlık puanlarının” genel olarak ödüllere bağlamak amacında olmadıkları, sadakat programının ayrı bir yöntem olduğunu anlatması oldukça ilginç. Oyunlaştırma’nın amacı içsel motivasyondur ancak tabiki dışsal motivasyonla başlayabilir ve sadakat programının kalbine oyunlaştırmayı ayırmadan koymalısınız.
Muhtarlık Oyunu çıktığından bu yana “Yemeksepeti” deyim yerindeyse bu işin kaymağını yemiş gibi gözüküyor. 1 Milyondan fazla oyuncu tüm sosyal medya ve portal bilgilerinin izinlerini de vererek Türkiye’de bulunan 5.000 kadar mahallede muhtar olma yarışına katılmış. 5.000 kadar mahallesindeki “Lezzet Muhtarı” haftalık sıfırlanan puanlamalarda bu yarışın ve statünün keyfini çıkartarak ödüllü anketler dolduruyor,sisteme kebapçı öneriyor, kuponlar paylaşarak diğer oyuncularla özel etkileşime geçiyor.
Geçtiğimiz yıllarda Gamfed Türkiye’nin destekleriyle gerçekleşen bir etkinlikte konuşan Yemeksepeti Ürün Yöneticisi Okan Erol, bu sistemi nasıl kurguladıklarını oldukça güzel ve detaylı bir sunumla aktarmıştı.Bu sunumda özellikle bir yönetim ekibinin oyunlaştırma projesinden beklentilerini ve başarı kriterlerini nasıl belirlemeniz gerektiğiyle ilgili çok güzel örnekler var.
Okan Erol’un sunumunda dikkat çekici 2 grafik var. Oyunlaştırma sistemi öncesi ve sonrası “Sipariş Yorumları” ve “Sipariş Puanlaması”. Sipariş YOrumları %3.4 ‘ten önce müthiş bir pik yapıp sonra %5.3’lere düşmüş. Her gün 15.000 yorum alınıyormuş. Burada artış %60'lara yakın olmuş. Aynı şekilde “Sipariş Puanlaması” %21.6'dan yine lansman dönemi büyük bir pik yapıp sonra %26.2 ‘da sabitlenmiş. Her gün 80.000 puanlama alınıyormuş o dönem. Yine %25’lik bir artış söz konusu. Buradaki başarı kriteri tabiki ilk yapılan pik değil, önceki yüzdeden sonraki yüzdeye nasıl geri dönmeyen saibt bir artış olduğu. İşte bu artışın ‘borsa tarihindeki adı” “Boğa Boynuzu” olarak geçiyor,biraz Boğa boynuzuna benzer bir şekli olduğundan ve boğalarında saldırırken alttan yukarı vurmasından dolayı. Eğer ilk “pik” yaptığı yerdeki %200–400’lerdeki artışı baz alırsanız ünlü Wallstreet yatırımcılarının deyimiyle “Boğa Boynuzu Tuzağına” düşmüş oluyorsunuz çünkü aslında yükselen bir değer o andan itibaren eski fark kısmına dönesiye kadar bir süre düşüyor. Böylelikle biz satışları 1 hafta içinde %200 artırdık dersiniz ancak diğer ay asıl kazandığınız sabit zaferi ölçümlemeyerek kaçırmış olabilirsiniz.
Tarih boyunca insanlık günümüz kadar ‘hayvan dostu’ olmadı ya da en azından olmaya çalışmadı. Bir çok hayvan hem cinsleri hem de farklı cinsteki hayvanlarla ‘eğlence’ amaçlı dövüştürüldü. Özellikle ayıların ve boğaların gerek birbirleriyle, gerekse diğer hayvanlara karşı dövüştürülmesi Kraliçe Elizabeth dönemi İngilteresi’nde ve özellikle Antik Roma’da sık görülen bir eğlenceydi. Bir boğanın en temel saldırısı boynuzlarını yukarı doğru kaldırarak karşısındakine vurması iken bir ayı pençesini aşağı doğru indirerek avına saldırır. Wall Street menşeili “Boğalar kazanır, ayılar da kazanır, ama domuzlar kaybeder” sözü, yatırımcılara açgözlü olmamak gerektiğini hatırlatmaya bugün bile devam ediyor. Bu yüzden “Boğa Boynuzu” ve “Ayı Pençesi Tuzağı” gibi borsa analiz terimleri kullanılmakta.*
Uçan kaşıklarla yemek yedirmeyi oyunlaştıran annelerin iş hedefleri yemek yenmesi ve boş bir tabaktır, lokma sayısı ya da attığımız kahkalar değil. Bir fikir girme portalini oyunlaştırıyorsanız her ay sadece hayata geçen fikir sayısı ile değil, girilen fikir sayısı, paylaşılan fikirler ve kazandıkları bağış imkanları gibi metrikleri düşünmemiz gerekiyor.
Oyunlaştırma projelerinizde geçici bir süre yaptırdığınız anlık davranışlar değil uzun vadede oturan kazandırdığınız alışkanlıklarla raporlayın.
Kolaycı boğa boynuzlarına ve zorlayıcı ayı pençelerine de dikkat edin.
Ercan Altuğ Yılmaz -3.06.2021
Gamification Master / Gamfed Türkiye Kurucusu
*Kanal Finans Youtube Kanalı : Ayı Tuzağı, Boğa Tuzağı ve Keriz Silkeleme Nedir? https://www.youtube.com/watch?v=DJwFAK4B3w4
