Eticaret ve Oyunlaştırma: Kafa Topu oyunundaki gibi her sipariş nasıl gol olur? Çin eticaret lideri Pinduoduo’dan oyunlaştırma dersleri :
Tarihin en büyük sağlık krizlerinden biri olan küresel bir pandemiyi geçirdiğimiz dönemde birçok kurum ne yazıkki kapısına kilit vururken, özellikle internet üzerinden iş yapan bazı sektörler de büyüme hızına yetişememekte. Doğal olarak online alışveriş siteleri muazzam bir büyüme içinde ve dünyadan bir çok yeni marka müşterilerine yepyeni deneyimler sunuyor. Ülkemizdeki eticaret firmaları daha çok operasyondaki artan talebi yönetebilme ve bazı küçük deneyim iyileştirmelerini devreye sokarken Çin’de ise tam anlamıyla online alışveriş deneyiminde devrim yaratacak gelişmeler olmakta.
Çin, özellikle Alibaba ve JD gibi küresel dev olmuş eticaret firmalarının arasında pandemi döneminde oyunsu ekranlarıyla ilk bakışlarda çoğu tüketicinin dikkatini çekmeyen “Pinduoduo” 2021 itibariyle ülkenin en büyük eticaret kurumu oldu.*
Pinduoduo’yu “Costco ve Disneyland’ın buluştuğu yer” olarak tanımlayan kurucusu 41 yaşındaki Colin Huang, şirketin sloganını da “More saving, more fun!” yani “Daha fazla kazanç, daha fazla eğlence.” demiş. Böylece sadece bir alışveriş için girilen bir platform değil tüm deneyimi oyunlaştırarak sosyalleşme ve eğlence odaklı bir deneyim tasarlamaya çalışmış. Costco ve Disneyland ikilemesini de güzel ülkemizde kurulmuş 2 global yatırım almış eticaret ve oyun firması adıyla güncellemek istersem :“Getir ve Trendyol ile Candy Crash ve Kafa Topu’nun çocuğu olsa Pinduoduo olurdu” olarak söyleyebilirim. Gelin her sipariş nasıl gol olur biraz üzerine düşünelim.
Pinduoduo, dünyanın en büyük 50. şirketi. Yarışmalar,sosyal takım kurguları, sürpriz kartlar ve mini oyunlu kuponlarlarıyla dolu bir çevrimiçi alışveriş deneyimi sunan şirket, ayda 490 milyon ziyaretçi çekiyor. 2020’de geliri 8 milyar doları aşmışı. Çin’in e-ticaret pazarının yüzde 14’ünü oluşturuyor.Şirketin büyüklüğünden çok hızından etkilenilmeli … Pinduoduo, sadece 2015’te kuruldu! 2017’ye kadar hiç bir reklam vermeyip pazarlama bütçesi ayırmadı. Birazdan bahsedeceğimiz ‘takım satın alma, sanal ağaçların meyvelerini gerçek meyve olarak siparişe ekleme’ gibi oyunlaştırma kurgularıyla çok ciddi bir büyüme gerçekleştirmişler. 2018’de de kurumsal dönüşüm tamamlanıp Çin ve New York borsasına açılmış.
Pinduoduo’nun kurucusu ve CEO’su Huang, dünyanın en zenginleri listesinde 50 milyar dolar değerindeki servetiyle 28. Sırada. 2006 yılında yeni mezun bir mühendisken Çin’de açılan Google ofisinde mühendis ve proje yöneticisi olarak çalıştı. Burada gösterdiği başarı ve kurduğu network onu çok hızlı bir şekilde Google Amerika’ya ve Larry Page ekibinde yer almaya itmiş. Amerika’dayken kendi girişim fikirleri için Microsoft’un kurucusu Bill Gates, NetEase’in kurucusu William Ding, Google’ın kurucusu Larry Page, BBK’nin kurucusu Duan Yong Ping, Berkshire Hathaway’in başkanı Warren Buffett ve Tencent’in kurucusu Pony Ma gibi isimlerden uzun soluklu mentorluk alma fırsatı buldu. Hemen 2007 yılında Ouku isimli bir eticaret sitesi kurdu ve 3 yıl sonra büyük bir rakamla her girişimcinin kısa vadeli hayali olan Milyon dolarlık ‘exit’ yaparak çıktı.
Colin, Leqee’yi yönetirken Texas Holdem ve Mafia City gibi oynadığı çevrimiçi oyunlardan esinlenerek bu tarz oyunlar geliştirmek için küçük bir mobil oyun stüdyosu kurdu. Huang’ın aklına sosyal e-ticaret fikri, işte tam da bu, Çin’in süper uygulamalarından biri olan WeChat’te oyun geliştirme deneyimi sayesinde geldi. Colin, 2015 yılında “gerçek dünyanın Farmville’i” adındaki PinHaoHuo’yu piyasaya sürdü. WeChat’te, kullanıcıların çiftçilerden ürün satın alabilecekleri ve alışveriş yapanların arkadaşlarını da satın almaya yönlendirerek indirimler kazanabilecekleri bir pazaryeri yarattı. Ülkemizde bir kaç yıl sonra “Çiftlikbank ve Tosun faciası” ile başlamadan sonlanacak bu sanal-gerçek dünya üzerinden alışveriş oyunlaştırılması, Colin için eticaret açısından en büyük açılımdı. Birkaç ay sonra Colin, Pinhaohuo’nun en iyi özelliklerini alan, en kötülerini ise dışarıda bırakan Pinduoduo’yu duyurdu.
Pinduoduo’nun başarısının altında 3 önemli kriter yattığı paylaşılıyor.
1-) Hedef Kitle ve Ürün ile Kişiselleştirme:
Çin’deki 25 ve 35 yaş arasındaki kadınları hedefliyordu. Çünkü bu tüketiciler, Çin’deki harcama artışının yüzde 60’ını oluşturuyordu ve platform ile inanılmaz bir şekilde etkileşime geçtiklerini kanıtlamışlardı. Ve daha çok temel ihtiyaçlar, günlük alınan meyve,sebze,süt vs ve kadınlara özel giyim olarak odaklandıkları ürünler vardı.
Burada başarıyı bir çok üründe maliyet çoğaltan dağıtıcı,market gibi lojistik noktalarını devre dışı bırakarak başarmaya çalışmışlar. Taze ürün zincirini kırmadan zamanla kendi lojistik noktalarını da hayata geçirerek şuanda bazı Rusya sınırındaki Rus noktaları da dahil Çin’in %90’ına bu şekilde ürün gönderebilmekte. **
“Oyunlaştırma bozuk yolda arabayı hızlandırmak değildir.”
Pinduoduo aşağıdaki gibi ürün listelemesi Amazon türü eticaret sitelerinden daha çok Tiktok benzeri sosyal medyalar gibiydi. Görseller hem özel filtrelerle destekleniyor hem de kullanıcı görselleri düzenleniyordu.
2-) Satın Alma opsiyonlarında Sosyalleşme ile Oyunlaştırma :
Pinduoduo’da bir çok üründe eğer çoklu sayıda satın alınırsa 2.ci bir özel fiyat daha oluyor. Bu fiyata ulaşmak için Çin’in Facebook’u olan WeChat üzerinden bağlanarak özel bir arayüzle arkadaşlarınızla sohbet ederek özel bir linkle bu üründen belli sayıda alınmasını sağlarsanız aşağıdaki 30 adet yumurta örneğindeki gibi normalde 30 Yuan olan paket indirimde 15.99 indirimli fiyattan alınabilirken eğer toplu bir alımı sağlarsanız 9.99 Yuan’a düşüyor. Bunun için yaratacağınız linkten 24 saatte gerekli alışverişlerin tamamlanması gerekiyor.
Pinduoduo bir anda alışveriş için “İndirimde Ayakkabı sevenler” ,“Nutellayı 10 Yuan’a kaçırmayanlar”, “Fazladan 100 adet tuvalet kağıdına yerim tabiki var” gibi topluluklar oluşmasını sağlamış. Sosyal alışveriş için Grup satın alma modeli ile bu topluluklar, eğlenceli ve etkileşimli oyunlaştırma ve ödüllerle katılımı sürdürülebilir hale getirerek, yapay zeka tabanlı kişiselleştirilmiş önerilerle deneyimi iyileştirmek muhteşem bir fikir.
Pinduoduo websitesinde “Team Purchase-Takım Satın Alma” özelliğini geniş kitlelere anlatmakta tabiki zorlanmış. Dijital okur yazarlığı yüksek bir toplum olsa da bu yenilikçi özelliği Grupon tarzı toplu indirimlere ya da Avon tarzı bir kişinin gelir elde ettiği saadet zinciri modelleriyle karıştıranlar olmuş. Pinduoduo websitesinde çok net bir açıklamayla buradaki kazancın tümüyle ‘daha çok ürün sipariş edebilmenin tedarikteki gücü ve arz yapan firmadaki avantajlarından” olduğunu paylaşmış. ***
Burada daha ciddi bir oyunlaştırma kurgusu da devrede. “Price Chop” adlı özellikte de istediğiniz bir ürün için eğer 500 kişiye o sayfayı ziyaret ettirirseniz (alışveriş yaptırmadan) o üründen tümüyle ücretsiz alabileceğiniz bir model de devreye sokulmuş. Oyuncu tiplerinden özellikle “bedava sirke baldan tatlıdır” hedef kitlesi için süper bir model.
Klasik oyunlaştırma mekanikleri olan uygulamada alışveriş yapmasanız da ‘check-in” yaparak puan kazanma, arkadaşını davet edip eksta puan kazanma, ve toplu alışverişlerden kazandığı Yuan’lara göre “En Akıllı PDD’ciler” gibi liderlik tablosu ekranları da oldukça ilgi çekici.
Burada alışveriş yapmadan kazanılan puanların ve seviyeleri de “Sadakat Programı 2.0” olarak konumlandırabileceğimiz şekilde online sanal bir kart ile yönetiyorlar. 2–4 arası yorum veya etkileşim sonrası alınabilen “Brand Black Card” ile bu puanlar daha çok kazanılıp indirim kuponları, arkadaşlara paylaşma veya bağış gibi kurgularda kullanılıyor.****
Sanırım bu makalede 6 kahve alana 1 kahve bedava konseptinin oyunlaştırma olmadığını,geleneksek bir sadakat programı olduğunu anlatmama gerek yoktur. “Sadakat Programlarının Geleceği : Loyalty 3.0 Oyunlaştırma” ilgili daha detaylı bir bilgi için Loyalty Talks — Kına Demirel’le yaptığımız uzun sohbeti izlemenizi öneririm. *****
3-) Oyunlaştırma tamam, sırada Oyunlar ve Ödüller :
Colin, mobil oyun firması yönettiği sırada Pinhuohuo’daki başarılardan biri de mini oyunlardı. Kore dijital oyun sektörünün lokomotiflerinden evet bu yüzden bu site de oyunsuz olmazdı. Alışveriş sonrası çevrilen bir çark konseptinden, ürünlerin içine konulan sürpriz ürün kutusuna kadar temel oyunlaştırmalar kullanılmış.
Ancak beni etkileyenlerden biri dediğim gibi ülkemizde ne yazıkki kolaycı ve ucuzcu bir yolla denenen “Çiftlikbank” benzeri kurgusu. Sanal bir ağaç ve yetiştirilen ürünlerin ücretsiz size yollandığı bir modeli devreye 2019 yılında almışlar. Özellikle pandemi de 2 milyon sanal ağaç yetiştirilmiş ve meyveleri gerçek sipariş yanına eklenmiş.
Pinduoduo özellikle uygulamada ağaç yetişitrecek kadar zamanı olmayan ancak ‘şeker patlatacak kadar” hyper-casual oyun hastalığı- zamanı olanlara özel : “Duo Duo Orchard” isimli Candy Crash benzeri oyunu da geçtiğimiz günlerde devreye almış. Şimdiden 60 milyon kez oynanan oyunda da başarılar karşılığında alışverişlerde harcanacak puanlar kazanlıyor.
Pinduoduo kurucu CEO’su Colin Huang , geçtiğimiz günlerdeki China Digital Summit 2021’de sırada ne var sorusuna çok basit bir cevap veriyor. Pandemi döneminde tarım ve tekstilden sonra ilaç sektörünü sisteme entegre ettiklerini ve orada yine hem lojistik olarak hem de deneyim olarak — ilaç tüketimi,alımı vs oyunlaştıracaklarını ve tabiki kişisel favorisi olan daha çok oyun sisteme ekleyeceklerini paylaşmış.*****
Burada ülke olarak bize düşenler nedir derseniz kendimce mesajımı İngiltere’de köleliğe karşı verilen mücadeleyi anlatan Bury the Chains (Zincirleri Gömmek) adında bir kitaptan vermek isterim. Eskiden, küresel ekonominin temeli kölelik sistemine dayanıyordu. İnsanların yüzde 75’i şu veya bu şekilde köle statüsündeydi.
Bu mücadeleye girişenler, kendi ekonomik çıkarlarının aleyhine olmasına rağmen, köleliğin kaldırılması için broşürler bastılar, parlamentoda konuşmalar yaptılar, ifadeler verdiler. İngiliz İmparatorluğu köleliği kaldırma kararı aldığında, takip eden 60 yıl boyunca gayrisafi milli hasılasının yüzde 2’lik kısmından vazgeçmek zorunda kaldı. Ama yine de başardılar. Bu kısa vadede kendileri için kayıp dolu ama uzun vadede dünya için zaferlerle dolu mücadeleyi sadece 12 kişi başlattı. Bu 12 kişi, bugün de kullandığımız sosyal adalet tekniklerini hayata geçirdi ve bunu da kendileriyle aynı güruhtan olmayan, başka bir kıtada yaşayan bir grup insan adına ve kendi ekonomik menfaatlerinin aleyhine yaptılar.
Bizler artık bir başka ilk sipariş indirimli damacanayla su götürülecek veritabanındaki alalade yeni bir kayıt, ihtiyacı olmayan başka bir ayakkabı için her yerden lafta akıllı reklamlarla gözü bezenmeye çalışan ‘alışveriş bağımlılıları’ profilleri olmamalıyız.
Gelin bu eticaretteki karlı ancak insan odaklı olmayan süreçlerdeki zincirleri önce görelim, sonra da gömelim. Daha insan merkezli,ihtiyaç odaklı, bilgilendirici ve doğru,ve tabiki de eğlenceli ve oyunlaştırılmış alışverişlerin önünü açalım.
Oyun’u ciddiye alan genç nesiller için büyük bir heyecanla yazılmıştır.
Ercan Altuğ Yılmaz — 09.05.2021
**https://www.ycombinator.com/library/2z-pinduoduo-and-the-rise-of-social-e-commerce
****https://turner.substack.com/p/pinduoduo-and-vertically-integrated
*****https://www.youtube.com/watch?v=2jF7lyQdISY
30.05.2021 BONUS : Pinduoduo uygulama videoları için : https://www.uisources.com/app/pinduoduo
